Bạn có bao giờ thắc mắc lớp dầu bết dính trên da đầu, da mặt và một số bộ phận khác trên cơ thể mình là từ đâu ra? Lớp dầu tự nhiên này có tác dụng gì và những yếu tố nào ảnh hưởng tới việc cơ thể bạn sản xuất ra chúng trên da của bạn?
Dầu trên tóc là gì?
Dầu tự nhiên trên da đầu và tóc bạn (và toàn bộ cơ thể) có thành phần chính là bã nhờn. Bã nhờn là một chất nhờn dạng dầu hoặc dạng sáp được sản xuất bởi các tuyến bã nhờn của cơ thể bạn. Nó bao phủ, dưỡng ẩm và bảo vệ làn da của bạn.
Vậy, bã nhờn chính xác được tạo thành từ gì? Như một bài báo từ Trường Y Harvard giải thích, “bã nhờn là một hỗn hợp phức tạp của axit béo, đường, sáp và các hóa chất tự nhiên khác tạo thành một hàng rào bảo vệ chống lại sự bốc hơi nước”.
Để cụ thể hơn, bã nhờn chứa: chất béo trung tính và axit béo (57%), ester dạng sáp (26%), squalene (12%) và cholesterol (4,5%) (nguồn).
Nếu bạn có làn da quá nhờn, cơ thể bạn có thể đang sản xuất một lượng dư thừa hỗn hợp các chất béo tạo nên bã nhờn.
Tất nhiên, thứ mà chúng ta gọi là “dầu” trên da không chỉ được tạo thành từ bã nhờn. Nó cũng chứa một hỗn hợp mồ hôi, tế bào da chết và các hạt nhỏ của bụi bẩn trôi nổi xung quanh bạn.
Tuyến bã nhờn nằm ở đâu?
Các tuyến bã nhờn được tìm thấy trên tất cả các khu vực của da, ngoại trừ lòng bàn tay và lòng bàn chân. Da mặt và da đầu của bạn chứa nhiều tuyến nhất. Đặc biệt, khuôn mặt của bạn có thể có tới 900 tuyến bã nhờn trên mỗi cm2 da.
Có hai loại tuyến bã nhờn, những loại kết nối với nang lông/tóc và những loại tồn tại độc lập.
Các tuyến bã nhờn hay tuyến dầu trên da đầu bạn thuộc loại thứ nhất, tức là có một hoặc nhiều tuyến bã nhờn có thể bao quanh mỗi nang tóc của bạn. Các tuyến này sản xuất dầu, dầu từ các tuyến chảy vào lỗ chân lông gần đó, đi vào các sợi tóc, và đưa nó lên bề mặt da dọc theo thân tóc.
Để giúp bạn hình dung quá trình rõ ràng hơn, có thể liên tưởng đến các ống dẫn nước mắt (lệ đạo) và cách chúng tiết ra độ ẩm tự nhiên cho mắt của bạn. Mặc dù tuyến bã nhờn nhỏ hơn nhiều so với ống dẫn nước mắt, nhưng chúng hoạt động theo cách tương tự.
Cơ thể sản xuất dầu/bã nhờn để làm gì?
Sản xuất bã nhờn là một quá trình phức tạp mà các nhà khoa học chưa hiểu hết. Nhưng các nhà nghiên cứu biết rằng chức năng chính của nó là bảo vệ da và tóc của bạn khỏi bị mất độ ẩm.
Đối với tóc, bã nhờn giúp tóc bạn có độ bóng tự nhiên. Loại dầu tự nhiên này cũng giữ cho tóc của bạn khỏe mạnh và mềm mượt, đồng thời giúp tóc không bị khô và gãy.
Một số nhà khoa học suy đoán rằng bã nhờn cũng có thể có vai trò kháng khuẩn hoặc chống oxy hóa. Nó thậm chí có thể giúp giải phóng pheromone. Tuy nhiên, nghiên cứu về các chức năng tiềm năng này vẫn còn đang được tiến hành.
Nếu bã nhờn được sản xuất quá mức, da đầu và tóc xuất hiện nhiều dầu, chúng da thường gọi là tóc dầu hay tóc bết. Da đầu quá nhờn không chỉ khiến mất thẩm mỹ mà còn có thể dẫn đến ngứa ngáy khó chịu và viêm da tiết bã. Nó thậm chí có thể cung cấp môi trường cho vi nấm gây ra gàu.
Nếu có quá ít bã nhờn được sản xuất, sẽ dẫn đến tình trạng da khô, nứt nẻ, mẩn ngứa.
Dầu tự nhiên và hormon của bạn
Hormon androgen – nội tiết tố nam có ở cả hai giới (tuy nhiên lượng androgen của nữ chỉ bằng khoảng 1/10 đến 1/12 của nam) giúp điều chỉnh tổng thể quá trình sản xuất bã nhờn trong cơ thể của bạn. Các Hormon androgen rất hoạt động như testosterone, được sản xuất bởi tuyến thượng thận và buồng trứng hoặc tinh hoàn của bạn. Các tuyến này lại được điều chỉnh bởi tuyến yên của não – đây là tuyến phụ trách toàn bộ hệ thống nội tiết (hormon) của cơ thể.
Nội tiết tố androgen của bạn càng hoạt động, cơ thể càng sản xuất nhiều bã nhờn. Điều này lý giải cho hiện tượng ở tuổi dậy thì, khi có sự gia tăng nồng độ androgen ở cả nam và nữ, thì cơ thể bắt đầu sản xuất nhiều dầu hơn. Nam thanh thiếu niên có xu hướng tiết nhiều bã nhờn hơn các bạn nữ, dẫn đến tình trạng tóc bết dầu ở nam cũng thường trầm trọng hơn ở nữ.
Mặc dù progesterone – một loại hormone sinh dục dành riêng cho nữ – không phải là androgen, nhưng nó dường như có tác động đến việc sản xuất bã nhờn. Progesterone làm suy yếu tác dụng của enzym 5 alpha-reductase – đây là enzym kích hoạt việc sản xuất bã nhờn. Vì vậy, về lý thuyết, mức progesterone cao sẽ khiến sản xuất bã nhờn giảm xuống.
Bã nhờn và tuổi tác
Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng bạn đã bắt đầu sử dụng tuyến bã nhờn của mình trước khi bạn sinh ra. Khi còn trong bụng mẹ, các tuyến bã nhờn của bạn tạo ra vernix caseosa. Lớp phủ trắng như hồ này bảo vệ và dưỡng ẩm cho làn da của bạn cho đến khi bạn được sinh ra.
Các tuyến bã nhờn của bạn bắt đầu sản xuất bã nhờn sau khi bạn sinh ra. Trong ba đến sáu tháng đầu đời, các tuyến của bạn sản xuất nhiều bã nhờn như người lớn. Sau thời điểm đó, việc sản xuất bã nhờn chậm lại cho đến khi bạn bước vào tuổi dậy thì.
Khi bạn bước vào tuổi dậy thì, sản xuất bã nhờn có thể tăng lên đến 500%. Điều này thường dẫn đến da nhờn, dễ bị mụn đầu đen, mụn trứng cá hoặc các khuyết điểm khác của da.
Sản xuất bã nhờn của bạn có thể sẽ đạt đỉnh điểm trước khi bạn đến tuổi trưởng thành.
Nam giới trưởng thành sản xuất nhiều bã nhờn hơn một chút so với nữ giới trưởng thành, nhưng lượng bã nhờn được sản sinh của mọi người giảm dần theo tuổi tác. Điều này thường dẫn đến da khô, nứt nẻ.
Điều gì khác ảnh hưởng đến sản xuất bã nhờn?
Ngoài tuổi tác và nội tiết tố, một số yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến độ nhờn của tóc. Dưới đây là một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng da tiết quá nhiều dầu:
- Vấn đề di truyền
- Thói quen ăn uống không lành mạnh
- Thuốc men
- Chăm sóc tóc da không đúng cách
- Sự thay đổi khí hậu của các mùa
- Căng thẳng kéo dài cũng có thể tác động đến tóc nhờn
Làm thế nào để cân bằng sản xuất bã nhờn
Thông thường, bạn có thể sử dụng kem dưỡng, xà bông, dầu gội và các loại thuốc bôi ngoài da khác để giúp điều trị các triệu chứng liên quan đến quá nhiều hoặc quá ít bã nhờn. Thay đổi lối sống và thói quen chăm sóc da cũng có thể giúp cải thiện tình trạng này.
Mặc dù cần phải nghiên cứu thêm, nhưng có một số bằng chứng cho thấy chế độ ăn uống của bạn có thể ảnh hưởng đến lượng bã nhờn mà cơ thể bạn tạo ra. Nếu bạn không thể dễ dàng xác định các tác nhân cụ thể, bạn có thể thấy hữu ích khi thử một chế độ ăn kiêng.
Trong trường hợp nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê đơn thuốc hoặc thuốc bổ sung nội tiết tố để giúp cân bằng sản xuất bã nhờn từ bên trong.
Lời kết
Bã nhờn, hay dầu tự nhiên là một thành phần cần thiết của làn da khỏe mạnh, trong đó có da đầu. Nó dưỡng ẩm và bảo vệ bề mặt của da đầu và gần như toàn bộ cơ thể của bạn, giúp tóc bạn khỏe mạnh và mềm mượt.
Việc cơ thể sản xuất quá nhiều hoặc quá ít bã nhờn có thể gây ra các vấn đề về thẩm mỹ và sức khỏe làn da. Nếu bạn đang đối mặt với tình trạng này, thử thay đổi lối sống, thói quen chăm sóc da, chế độ ăn uống hoặc hãy nói chuyện với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế nếu thấy vấn đề có vẻ nghiêm trọng.
Tham khảo: www.healthline.com, itsa10haircare.com
